به گزارش ثریا- جشنواره فجر امسال با اخبار پرسروصدایی درباره تغییر نام مرکز نمایش فیلمها برای اهالی رسانه و منتقدین که از دورهای به بعد «کاخ جشنواره» نامیده شده بود به «خانه جشنواره» آغاز شد و به دنبال آن روابط عمومی چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر اعلام کرد که امسال از آئین «فرش فیروزهای» به جای «فرش قرمز» استفاده خواهد کرد. این تصمیمات که ارتباط روشنی با واژهسازی و گفتمانسازی در سطح افکار عمومی دارد از سوی برخی به نوعی بازگشت به شعارهای ابتدای انقلاب در سرآغاز دهه پنجم انقلاب اسلامی تعبیر شد اما برخی دیگر این تغییرات را فارغ از مطلوب یا نامطلوب بودنشان، تنها تغییراتی سطحی و صوری ارزیابی کردند.
آیا تا به حال از خود پرسیدهاید که ارتباط بین تغییرات محتوایی و ساختاری مهمترین رویداد سینمایی و حتی فرهنگی کشور که سالانه همزمان با دهه فجر برگزار میشود، با تغییرات فرهنگی و اجتماعی در کشور چیست؟ آئینهای حاشیهای مانند فوتوکالها، فرش قرمزها، نشستهای خبری که به مرور تبدیل به بخش جداییناپذیر جشنواره شدهاند، از کجا نشئت گرفتهاند؟ چرا و چطور به جشنواره سینمایی ایران که شعارهای متفاوتی را در سطح جهانی دنبال میکرد وارد شدند؟ و حالا چرا بازنگری در وجود یا عدم وجود یا تغییرات مفهومی آنها، میتواند گزارههایی را درباره تغییرات جامعهشناختی و فرهنگی مردم ایران دغدغه مدیران و تصمیمسازان این رویداد مهم و محوری باشد؟
ارتباط فرهنگ شهرت با عطش مخاطب و روزنامههای زرد چیست؟
فستیوالهای سینمایی، پدیدههای نوینی هستند که از ابتدای قرن بیستم همگام با پیشرفتهای سینما، توسعه پیدا کردند. مثل هر پدیده مدرن دیگری، جوامع مختلف در سرتاسر جهان، بدون توجه به اقتضائات درونی و ذاتی این پدیدههای مدرن آن را وارد و تلاش کردند تا با تقلید بخشها، المانها و ساختارهای فستیوالها، خود را به استاندارد کشورهایی که در این عرصه پیشرو بودند نزدیک سازند.
رسانههای جمعی خصوصاً آن دسته از روزنامههایی که روی کاغذ زرد به چاپ میرسیدند و عمدتاً به حواشی زندگی بازیگران فیلمها میپرداختند، تدریجاً در آمریکای دهه ۲۰ و ۳۰ با تبلیغ شهرت به ایجاد علاقههای کاذب دامن میزدند و فرهنگ شهرت را رواج میدادند. این فرهنگ شهرت مبتنی بر ساختار فرهنگ عامهپسند در آمریکا به سرعت ساختارمند میشد و در اولین گام در راهاندازی آکادمی اسکار در سال ۱۹۲۹ به بلوغ رسید و هر قدر رسانهها در بازتاب دادن حواشی پیش میرفتند این دست جذابیتها، ساختار شکلیافتهتری میگرفت.
ایدههای آئینهای جنبی فستیوالها از کجا آمدهاند؟
برای فهم جهان محتوایی مناسک فستیوالهای سینمایی بهترین راه شاید همین باشد که خودمان را جای آدمهای آن دوره بگذاریم و ببینیم چطور میشود که ایده پهن کردن فرش قرمز یا فوتوکال به ذهنشان میرسد و آن را اجرا میکنند. بدون تردید این ایدهپردازیها جدای از بسترهای فرهنگی و اجتماعی اتفاق نمیافتد. وقتی مخاطب تشنه شنیدن درباره زندگی شخصی بازیگرها باشد و پوشش آنها را زیبا یا دستکم جذاب بداند و مایل به تقلید از آنها باشد و این تقلید را منبع کسب اعتبار اجتماعی و فرهنگی تلقی کند، ایدهپردازان و تصمیمسازان، در چنین حس عطشی، ظرفیتی برای توسعه فستیوالها خواهند یافت.
آیا برای جشنواره فیلم فجر هم همین اتفاق افتاده است؟ چه اندازه از آئینهای حاشیهای جشنواره فجر، محصول تغییرات فرهنگ عمومی و جذابیت پیگیری زندگی سلبریتیها برای مردم است و چه مقدار از آن محصول اقتدا کردن مدیران پیشین جشنواره به استانداردها و قواعد جهانی، بدون توجه به مطالبات و زیست مردمی که مخاطب فجر هستند؟ احتمالاً پاسخ به این سوال سخت، پژوهش عمقی دقیقی را میطلبد اما بعید است که کسی وابستگی این تغییرات در ویترین سینمای ایران را با تلاطمهای اجتماعی و فرهنگی داخل کشور، بهکلی نفی کند و منکر شود.
فرش قرمز از چه زمانی پیش پای فجر پهن شد؟
جشنواره فیلم فجر یکی از این رویدادهای سینمایی جهان است که پس از انقلاب اسلامی با یک فاصله ۵۰ ساله از کشورهای پیشرو در این زمینه به راه افتاد و هرچند آرمانها و شعارهای متفاوتی را سرلوحه حرکت خود قرار داده بود به مرور با نزدیک شدن به همین استاندارد جهانی و به دنبال تغییرات فرهنگی و اجتماعی و سیاسی کشور، ظاهری بسیار متفاوت پیدا کرد.
بخشی از این تفاوتها میتوانند محصول ذائقههای سیاسی متفاوت حاکم بر وزرات ارشاد هر دولت و به تبع آنها جشنواره در هر دوره باشند اما بخشی دیگر بدون تردید دارند متناسب با تغییرات فرهنگی و اجتماعی جامعه اتفاق میافتند.
آئین فرش قرمز در سی و یکمین دوره جشنواره در سال ۹۱ به آن اضافه شد و این تأخیر ۳۰ ساله در استفاده از این آئین میتواند همگام با توسعه رسانههای جمعی و رواج فرهنگ شهرت و علیالخصوص ترویج گفتمان «سینما برای سرگرمی» و افزایش مخاطبان «سینمای عامهپسند» پس از دهه ۸۰ مورد توجه قرار گیرد. اگر دهه ۸۰ را دهه رشد فیلمهای کمدی بدنه و افزایش فروش و توجه مردم به آنها بدانیم در دهه ۹۰ این روند منجر به کسب جایگاه جدیتر در نسبت میان فرهنگ عمومی و سینما میشود. یکی از مهمترین نشانههای این تغییر، رشد انتقادها به عدم توجه جشنواره به فیلمهای کمدی و بازیگران آنهاست که هنوز هم کموبیش ادامه دارد.
دهه ۹۰، دهه شأنیت یافتن گفتمان سرگرمی
در دهه ۹۰ تغییرات اجتماعی به دنبال افزایش فشارهای اقتصادی ناشی از تحریمها به شکلی خاموش در حال حرکت بود و همین مسئله به طور خودآگاه و ناخودآگاه مردم و تصمیمسازان فرهنگی را به سمت گفتمانسازی برای رواج و تقویت شأن سرگرمی سوق داد. حالا بر خلاف دهه ۶۰ دیگر سرگرمی، موضوعی منفور یا دستکم بیاعتبار و تحقیرآمیز محسوب نمیشد و حتی تولیدات تلویزیونی نیز به مرور به سمت آثار ریلیتیشو با حضور مؤثر مخاطب عام، مسابقههایی با جوایز پولی بزرگ و شوهای رقابتی مانند «عصر جدید» رفتند. نه تنها سینما و فیلمسازان کشور بلکه جشنواره به عنوان ویترینی از آثار آنها به این جریان پیوست و سعی کرد در مناسک و آئینهای جنبی، عامهپسندتر، جذابتر و خوشرنگ و لعابتر جلوه کند.
فرهنگ تجمل به دنبال فرهنگ شهرت و فرهنگ سرگرمی وارد ادبیات فجر شده است؟
حالا نام مرکز نمایش فیلم برای اهالی رسانه و منتقدین میتوانست «کاخ» خطاب شود؛ عبارتی که تنها دو دهه قبل، بار ارزشی منفی بزرگی را به شنونده القا میکرد در یک چرخش فرهنگی نام مهمترین بخش بازتابدهنده مهمترین رویداد فرهنگی کشور شده بود. آئین «فرش قرمز» هم تلاش میکرد به رسانهها خوراک بهتری از جشنواره بدهد و به تبع چنین مراسمی نمیتوانست از سایر اقتضائاتش مانند سفارش و تهیه لباسهای گرانقیمت برای بازیگران جدا باشد. آنها نمیتوانستند روی «فرش قرمز» یک «کاخ» با لباسهای معمولیشان ظاهر شوند و حالا «فرهنگ تجمل» هم داشت به دنبال «فرهنگ شهرت» و «فرهنگ سرگرمی» وارد ادبیات جشنواره فیلم فجر انقلاب اسلامی میشد.
آیا تغییر نامها، تلاش موفقی برای بازگشت گفتمانی خواهد بود؟
اما بخشی از مردم یعنی عموماً طبقه متوسط شهرنشین که طبق تحولات نرم فرهنگی و اجتماعی، عطش شنیدن این اخبار را داشتند طبیعتاً از آنها تأثیر هم میپذیرفتند. آیا جشنواره باید خود را با مطالبات طبیعی جامعه مخاطبانش وفق میداد یا باید در برابر آنها مقاومت میکرد؟ آیا اساساً چنین مقاومتی با توجه به اقتضائات این پدیده امکانپذیر بود؟ از همه مهمتر این که آیا جایگزین کردن ایده «فرش فیروزهای» به جای «فرش قرمز» و سپس انکار و حذف هر دو، توانست جایگزینی برای رفع عطش رسانهها و مخاطبانشان برای تماشای حضور بازیگران در جشنواره باشد؟ آیا این واژهسازی پس از یک دهه قادر به تغییر روندهای فرهنگی و گفتمانسازی بازگشت به آرمانها و شعارهای انقلاب خواهد بود؟
منبع : جشنواره فجر
ضرورت مشارکت ذینفعان حوزه علوم انسانی در تدوین سیاستها
ماده واحده «اصلاح ماده 4 آییننامه شورای تخصصی حوزوی»
صدور مجوز اجرای ۲۴دوره کوتاه مدت اشتغالمحور در دانشگاه علمی کاربردی
انتشار کلید اولیه پنجاه و یکمین دوره آزمون دستیاری پزشکی
در چهلوششمین دوره مسابقه ریاضی دانشجویی در سطح کشوری، ۴ دانشجوی دانشگاه کاشان حضور یافتند و از این میان، ۲ نفر موفق به کسب مدال شدند.
درِ دانشگاههای ایران به روی دانشجویان معترض آمریکایی باز شد
موافقت دولت با راهاندازی دانشگاه فرهنگیان در گلپایگان
بیرون کردن دانشجویان فرانسوی توسط پلیس پاریس
مقایسه صحنه اعتراضات دانشجویی در ایران و آمریکا
ژاپن به دنیال اینترنت نسل ششم است
اعلام نتایج اولیه آزمون دستیاری پزشکی در نیمه دوم خرداد
شیوه صحیح امر به معروف و نهی از منکر مطابق با سیره امام صادق (ع)
اطلاعات فاش شده درباره پرچمداران ۲۰۲۴ هواوی +عکس
اعلام جدیدترین نتایج اعتباربخشی دانشکدههای پزشکی کشور
آمار نهایی انتخاب رشته در آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ اعلام شد
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
سونی برای آدمها کولر همراه ساخت+عکس
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپهای آماتوری هم دیده میشود+عکس
اسپاتیفای یکی از قابلیتهای خود را بیخبر پولی کرد
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
چینیها از کپی تسلا رونمایی کردند+عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
ظاهر عجیب جدیدترین خودروی فراری با یک موتور ۱۲ سیلندر+عکس
دمای عجیب و غریب این سیاره گازی در فضا ثبت شد
۸۰۰۰ هزار سال پیش چگونه انسانهای اولیه به این غار تاریک در فرانسه رفتند
ناسا یک پیام از فضا در نزدیکی زمین دریافت کرد
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
اقدامات وزارت بهداشت برای افزایش امید و انگیزه دستیاران پزشکی
به تشکلهای دانشجویی گرنت اعطا میشود
۷۵ دانشگاه ایرانی در میان برترینهای آسیا در رتبهبندی تایمز
نشست «سواد بصری در مد و لباس» برگزار میشود
اولین نکوداشت روانشناسان رضوی برگزار می شود
پذیرش دانشجوی دکتری در پژوهشگاهها قانونی است
جزییات برگزاری کنکور مجدد برای داوطلبان سیل زده اعلام شد
کتاب چشمها تنها برای دیدن نیستند منتشر شد
رمان اجتماعی معمایی آفرودیت در نمایشگاه کتاب عرضه میشود
انتشار وضعیت فرهنگی ایران در پیمایش ارزشهای جهانی
آدرخش و رقص فانتومها در نمایشگاه کتاب طنین میاندازد
مهلت ثبت نام پذیرش بدون آزمون کارشناسی ارشد پیام نور تمدید شد
ترقی در علم و دانش کشور مرهون تلاش معلمان و سنگربانان تعلیم و تربیت است
حمایت دانشگاه علوم پزشکی شیراز از بیماران مبتلا به به سلیاک
انتخاب عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی به عنوان استاد نمونه کشوری
رئیس جهاد دانشگاهی کشور وارد گلستان شد
طرح پایش و ارتقای سلامت اعضای جهاد دانشگاهی سلامت محور است
بررسی تاریخ ایران در چهار سده نخستین پس از اسلام
حمایت ۳۷ میلیارد تومانی از طرحهای حوزه اینترنت کوانتومی
کسب رتبه دوم در بین شرکت های بورسی و افزایش فروش و تولید در داروسازی دانا
هدیه ۲ میلیونی وزیر آموزش و پرورش به حساب معلمان واریز شد
جذب امریه سربازی در سازمان جهاد دانشگاهی خواجه نصیر
۱۷۰ دانشجوی نخبه امروز به عمره مفرده اعزام میشوند
کلید اولیه نوبت اول کنکور سراسری سال ۱۴۰۳ منتشر شد
بازبینی مصوبه افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پزشکی شورایعالی انقلاب فرهنگی
جنگنده رادارگریز سوخو ۷۵ روسیه به ایران میآید؟
خودروی جدید که شبیه گربهها ساخته شده است+عکس
خودروهای ایرانی چشم کرهشمالی را گرفت+عکس
بازبینی مصوبه افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پزشکی شورایعالی انقلاب فرهنگی
تمدید مهلت ثبتنام در جشنواره علمی - پژوهشی پژوهشسراهای دانشآموزی
خدمات رایگان دندانپزشکی برای دانشآموزان ۶ تا ۱۴ ساله روستایی
موافقت با افزایش حقالزحمه ساعت اضافه تدریس معلمان
دیدار جمعی از معلمان با رهبر انقلاب در روز چهارشنبه
تصویب نقشه راه اجراییسازی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
کشف ۸ هزار و ۳۰ نفر دانش آموزان بازمانده از تحصیل در استان اصفهان
طحاننظیف: قانون اساسی به کلاسهای درس برده شود
احداث ۵ دهکده جامع ورزشی/ جذب نخبگان در دانشگاه فرهنگیان
تعلیق بودجه دانشگاه فرانسوی به دلیل حمایت از فلسطین
اعزام دو کاروان از دانشجویان بنیاد نخبگان به عمره آغاز شد
حمله خشونتآمیز پلیس نیویورک به دانشجویان حامی فلسطین در کلمبیا
آیین بزرگداشت مقام معلم در دانشگاه اصفهان برگزار شد
ثبتنام پشت کنکوریها جهت ترمیم نمره آغاز شد
دانشگاهیان کشور باید با شبکهسازی به جنبش دانشجویان جهان بپیوندند
برگزاری بیست و دومین نشست شورای عالی اتحادیه دانشگاهها و مراکز پژوهشی ساحلی و دریایی
آزمون مجدد برای کنکوریهای زیرکوه ۲۱ اردیبهشت برگزار میشود
چند دستگاه هیوندای کونا وارد ایران شد+عکس
موشک سنگین آنگارا-آ۵ با موفقیت پرتاب شد+عکس
ستاره نوترونی مرده در کهکشان به صورت ناگهانی زنده شد+عکس
سلاح قدیمی و کوچک اوکراینیها که روسیه را زمین گیر کرد+عکس
سوخوهای روسی که قرار بود به ایران بیایند کجا رفتند؟
بازگشت سونی اکسپریا به یک طراحی جدید+عکس
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
همه اجساد در خاک این شهر تجزیه نمیشود و سالم میماند+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
سونی برای آدمها کولر همراه ساخت+عکس
سوخوهای روسی که قرار بود به ایران بیایند کجا رفتند؟
این پهپاد ایرانی به دشمنان فرصت فرار نمیدهد+عکس
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
نکته عجیبی که در تلویزیون ۴K هواوی خبرساز شد
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
سلاح قدیمی و کوچک اوکراینیها که روسیه را زمین گیر کرد+عکس
چند دستگاه هیوندای کونا وارد ایران شد+عکس
رونمایی از برادر فیدلیتی هیبریدی در دو مدل پنج و هفت نفره+عکس
هشدار اپل درباره این حرکت اشتباه هنگام شارژ آیفون
ویژگیهای خاص ساعت گران قیمت گواردیولا+عکس
تغییرات غافل گیرکننده در iOS ۱۸ در راه است
ملاقات ستاره دنباله دار با ماه و مشتری و اورانوس+عکس
تعرفه وحشتناک جیمیل با هوش مصنوعی اعلام شد
ستاره نوترونی مرده در کهکشان به صورت ناگهانی زنده شد+عکس
گوگل جایگزین یورگن کلوپ سرمربی لیورپول میشود
پیکسل 8a گوگل برای گوشی سامسونگ شاخ و شانه کشید
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپهای آماتوری هم دیده میشود+عکس
نخبه ۱۲ ساله ایرانی در انجمن هوش مصنوعی شروع به کار کرد+عکس
اطلاعات فاش شده درباره پرچمداران ۲۰۲۴ هواوی +عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
داخل ساختمانهای عجیب با علامت X در چین چه خبر است؟ +عکس
خودروهای ایرانی چشم کرهشمالی را گرفت+عکس
برچسب جدیدی که خودرو را در تابستان ۱۰ درجه خنکتر میکند+عکس
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.